Barok - epoka kontrastów

 Początki

Na początku XVI w. niektórym twórcom włoskim nie odpowiadał już renesansowy porządek, harmonia i umiar. Starali się wyjść poza obowiązujące kanony dlatego narodził się nowy styl w sztuce - manieryzm, który charakteryzowała tendencja do skomplikowanych układów formalnych, wyszukanej inwencji tematycznej i wykonawczej wirtuozerii. Artyści zachowali jednak wiele elementów renesansowych, dlatego manieryzm przez jednych uważany jest za okres schyłkowy renesansu, a przez innych za pierwszą fazę nowej epoki - baroku. Nazwa tego kierunku pochodzi prawdopodobnie od portugalskiego słowa "barocco", oznaczającego coś dziwacznego, nieregularnego.Twórcy baroku odrzucili całkowicie renesansowy spokój, ład i harmonię. Ich dzieła cechował ruch, kontrast i dynamika. 

Styl barokowy narodził się w okresie kryzysu katolicyzmu i rosnącej siły protestantyzmu. W walce o dusze potrydencki Kościół katolicki wzmocnił oddziaływanie żywego słowa z ambony przez wspaniałą oprawę artystyczną działającą na zmysły wiernych. Malarstwo, rzeźba a przede wszystkim architektura miały przyczynić się do umacniania wiary i po prostu przyciągania ciekawskich i zainteresowanych sztuką do kościołów, a także odróżniać kościoł katolicki skromnych zborów protestanckich.

Architektura

Na architekturę baroku szczególny wpływ wywarł Giovanni Bernini (1598 - 1680). Jego najbardziej znane dzieło to monumentalna kolumnada otaczająca plac przed bazyliką św. Piotra w Rzymie. Bernini mimo zamiłowania do bardzo rozbudowanych dekoracji, zachowywał renesansowe proporcje i plany. 

                                                                               Kolumnada przy placu św. Piotra

                                                                         Santa Maria della Assunzione (Ariccia)

 

Natomiast całkowicie ze sztuką renesansu zerwał Francesco Borromini. Jego architekturę cechuje nieregularność kształtów, np. na planie ośmioboku czy elipsy, wyróżnia rzeźbiarskość bryły budynków oraz niezwykle bogate wnętrza.

                                                           Kościół San Carlo alle Quattro Fontane i jego plan

 Innym przykładem, chyba najbardziej znanym, architektury barokowej jest kościoł Il Gesu (główna świątynia zakonu jezuitów):

Rzeźba

Wzorem dla rzeźby barokowej była rzeźba antyczna. Rzeźba barokowa wyróżniała się swoją siłą ekspresji. Była wykonywana w marmurze, drewnie, brązie i stiuku. Często tworzono figury monumentalne i kompozycje wielopostaciowe. Ich forma była często spiralna, co nadawało im jeszcze więcej lekkości i dynamizmu. Tworzono liczne dekoracje kościołów i pałaców, pomniki i nagrobki. Najwybitniejszym przedstawicielem rzeźby był Giovanni Bernini.

                                                                                              Ekstaza św. Teresy

Malarstwo - mistrzowie światła i cienia

Na uformowanie się malarstwa barokowego na przełomie XVI i XVII w. duży wpływ miała twórczość włoskiego artysty Caravaggia (1573-1610). W mistrzowski sposób operował on światłocieniem, który podkreślał dramatyzm sytuacji. Postacie na jego obrazach oświetlone są zazwyczaj pojedynczym snopem światła padającym z góry. 

Silne kontrasty światła i cienia są też charakterystyczne dla malarstwa Flamanda Petera Paula Rubensa (1577-1640), jednego z największych artystów tego okresu. Ukazywał on radość życia, optymizm i piękno ludzkiego ciała o pełnych, czyli rubensowskich, kształtach. Dzieła te miały zróżnicowaną tematykę - od scen z życia rodzinnego po pejzaże.

Kolejnym wielkim artystą jest Rembrandt van Rijn (1606-1669). W ostatnim okresie życia w przeciwieństwie do mistrzów baroku nie oddawał potęgi i piękna ludzkiego ciała, ale przeżycia duchowe, a twarze przedstawiał w realistyczny sposób.

Najsłynniejszym malarzem hiszpańskim był Diego Velazquez (1599-1660). Jako nadworny malarz królewskiego dworu namalował wiele portretów króla i jego rodziny. Na niektórych członkowie rodziny królewskiej ustawieni są na wprost okna a padające światło wydobywa z półmroku wielkich komnat twarze i wspaniałe stroje.

Literatura, teatr, muzyka

Świetne komedie, ciekawe psychologicznie i obyczajowo, pisał dramatopisarz hiszpański Lope de Vega (1562-1635). Zrywał z zasadami dramatu, czerpiąc tematy nie z mitologii czy historii, ale z życia ludu.

W barokowym teatrze wystawiano również sztuki Szekspira, a także Pierra Corneille, Jeana Baptista Racine, Moliera.

W dobie baroku rozkwit przeżyła także muzyka. Tworzyli tacy kompozytorzy jak: Georg Haendle, Johann Sebastian Bach, Antonio Vivaldi i Domenico Scarlatti.

http://www.youtube.com/watch?v=jqjHMON_njU

Jan Sebastian Bach - Eine Kleine Nachtmusic

http://www.youtube.com/watch?v=Z_tk-AhlA1o

Antonio Vivaldi - Cztery Pory Roku (Wiosna)

Zdjęcia nie są duże dlatego zachęcam do obejrzenia ich w większym rozmiarze oraz do odwołania się do samych nazwisk artystów i pooglądania ich dzieł. :) 

Paula17